اندازه شکم و مراقبت ها ، تغییرات بدن مادر در سه ماهه دوم بارداری
اندازه شکم و مراقبت ها ، تغییرات بدن مادر در سه ماهه دوم بارداری
تغییرات بدن مادر در سه ماهه دوم بارداری ، سه ماهه دوم بارداری برای بسیاری از زنان، راحت ترین سه ماه بارداری محسوب می شود. پس عجله کنید و اکنون که احساس بهتری دارید و انرژی شما بیشتر است برای تولد نوزاد خود برنامه ریزی کنید. مادران باردار باید به این نکته توجه داشته باشند که رعایت اصول تغذیه ای باید در تمام دوران بارداری حفظ و به صورت کامل رعایت شود.با ورود به سه ماهۀ دوم بارداری ، حاملگی خانمها مشخص تر می شود چون جنین رشد کرده و شکم برجسته می شود . در این مرحله احتمالاً بدن زنان به افزایش سطح هورمونها عادت کرده ، بنابراین دوباره انرژی قبلی خودشان را پیدا می کنید ، تهوع و استفراغها از بین می روند و همچنین با وجودی که پستانها باز هم بزرگ می شوند ولی دیگر حساس نیستند .
تغییرات بدن مادر در سه ماهه دوم بارداری
از آنجایی که از این زمان دندانهای شیری و دائمی جنین شروع به ساخته شدن و کلسیفیه شدن می کنند و استخوانها نیز آهکی می شوند ، مصرف روزانه 4-3 لیوان شیر و سایر لبنیات توسط مادر نقش بسزایی در این امر مهم بازی می کند . البته اگر هم مادر لبنیات را مصرف نکند ، معمولاً برای جنین اتفاقی نمی افتد ، چرا که او کلسیم مورد احتیاج استخوانها و دندانهایش را از کلسیم ذخیره شده در استخوانهای مادر تأمین می کند و احتمال دارد بعد ها مادر دچار پوکی و مشکلات استخوانی شود . با بزرگ شدن رحم ، احتمالاً متوجه می شوید که مرکز ثقل بدنتان به طرف جلو متمایل شده بنابراین ممکن است با افزایش انحنای کمر ، از کمر درد شکایت داشته باشید ، پس باید مواظب وضعیت بدن خود مخصوصاً موقع نشستن و بلند کردن اشیاء باشید و دستورات زیر را برای رفع کمر درد بکار ببرید :
برای مدت زیادی روی پاهایتان نایستید . هنگام ایستادن بهتر است چهار پایۀ کوچکی زیر یک پا بگذارید و مرتب پاها را عوض کنید .از برداشتن اشیاء سنگین خودداری نمایید و توازن بار را در دو دستتان برقرار کنید .کفش پاشنه کوتاه بپوشید .گن یا شکم بند حاملگی در رفع کمر درد ناشی از حاملگی بسیار مؤثر است .با دستور ماما یا پزشکتان ورزش کنید .هنگام بغل کردن کودک سعی کنید بیشتر بنشینید و کمتر بایستید .سعی کنید از یبوست دوری کنید .مصرف استامینیفون ضرری ندارد . اما اگر درد طولانی شد و با وجود دستورات قبلی و یا مصرف استامینیفون فرقی پیدا نشد حتماً به ماما یا پزشکتان مراجعه کنید .هنگام خوابیدن روی پهلوی چپتان بخوابید و پاهایتان را خم کنید . یک بالش پشت کمرتان ، یکی بین پاهایتان و یکی هم زیر شکمتان قرار دهید . این حالت در رفع کمر درد بسیار مؤثر است .
کمپرس گرم و یا حوله گرم روی کمرتان قرار دهید ( البته مواظب باشید دمای آن خیلی بالا نباشد و یا مدت استفاده طولانی نشود چون می تواند باعث برخی ناهنجاریهای جنینی شود ) .مصرف کلسیم را فراموش نکنید . کمبود کلسیم می تواند باعث گرفتگی عضلات شود .به صورت چهار دست و پا قرار گیرید ( زانوها و دستها روی زمین ) ، سعی کنید سر و لگنتان در یک محور باشند وسط کمرتان را به طرف بالا بلند کنید و انحنا دهید . سپس به آرامی آنرا پایین بیاورید تا صاف شود . با بلند کردن انحناء کمر سرتان را به پایین رها کنید سپس هنگامی که کمرتان را صاف می نمایید سرتان را نیز بالا بیاورید .هنگامی که از روی زمین می خواهید چیزی را بلند کنید ، به صورت سر پا بنشینید و آنرا بلند کنید نه آنکه روی کمرتان خم شوید .در این حین پاهای شما هم ممکن است دچار مشکل شوند ، هر چه باشد آنها هستند که افزایش وزن شما ، جنین در حال رشد و طرز راه رفتن جدیدتان ( که گاهی خنده دار هم می شود ) را تحمل می کنند .
برای آسایش بیشتر پاها در حاملگی بهتر است نکات زیر را رعایت کنید :
از پوشیدن شلوارهای رکابدار اجتناب کنید ( ورم ممکن است باعث فرو رفتن رکاب به کف پاهایتان شود و باعث تحریک گردد ) .کفش هایی بپوشید که کاملاً اندازه و راحت هستند .کفشهایتان را چند بار در روز عوض کنید .کمی ورزش کنیدپاهایتان را مدتی بالا نگه دارید .هرگاه فرصت دارید ، کفشهایتان را در آورید و انگشتان پاهایتان را تکان دهید تا جریان خون پاها افزایش یابد .از ایستادن برای مدت طولانی جداً خودداری کنید .
بهترین کفش برای خانم های باردار دارای پاشنۀ 2 سانتیمتر هستند . گودی پا را به خوبی پر می کنند و بند و سگک قابل تغییر دارند .
یکی از علایم ناراحت کننده در برخی از خانم های حامله سوزش و درد مچ دست و انگشتان می باشد . حدود 25 درصد از زنان حامله از چنین مشکلی شکایت دارند و معمولاً با حرکات تکراری دست به وجود می آید . در طی حاملگی تغییرات هورمونی و افزایش وزن می تواند عصبی را که به شصت و سه انگشت اوّل می رود تحریک کند و سوزش و درد در آنها به وجود آورد . افرادی که ماشین نویسی می کنند و یا بیشتر رانندگی می کنند و یا هر کاری که بیشتر با دستهایشان ارتباط دارد انجام می دهند ، بیشتر در معرض چنین حالتی قرار دارند . برای کاهش و یا از بین بردن چنین علائمی بهتر است به نکات زیر توجه شود :
وضعیت نشستن و یا ایستادن مناسبی را حفظ کنید .در بین کارها استراحت کافی داشته باشید ، دستهایتان را به طرف جلو بکشید ، آنها را باز کنید و سپس مشت کنید و به طرف بالا ببرید و به آرامی مشتتان را بچرخانید. از خم نگه داشتن مچتان به مدت طولانی جلوگیری کنید ( مثلاً دستتان را برای مدت زیادی زیر چانه تان تکیه ندهید و یا زیر بالش خم نکنید و از این قبیل مسائل ) .در صورتی که این نکات به شما کمکی نکرد ، حتماً به ماما یا پزشکتان اطلاع دهید ، ممکن است برای دست شما آتل تجویز کند و یا ممکن است احتیاج به فیزیوتراپی داشته باشید .از سه ماهۀ دوم حاملگی ، برخی از خانمها متوجه افزایش ترشحات واژینال یا رحمی می شوند . تغییر اسیدیتۀ واژن در حاملگی ، بروز بیماریهای قارچی واژن را تشدید می کند . شستشو با کمی جوش شیرین در آب می تواند تا حدودی آنرا بهبود بخشد . رعایت بهداشت ، خشک نگه داشتن لباس زیر ، تعویض روزانۀ آن ، شستشوی مرتب لباس زیر و خشک کردن ان در معرض آفتاب بسیار اهمیت دارد . با وجود همۀ این مسائل ، در صورتی که برای شما چنین مشکلی پیش آمد حتماً به ماما یا پزشکتان مرتجعه نمایید تا آنرا درمان کند .
برخی خانم های باردار از گرفتگی ماهیچۀ ساق پا مخصوصاً در شب شکایت دارند . این حالت تا حدودی طبیعی است ولی حتماً آنرا به ماما یا پزشکتان اطلاع دهید تا در صورت لزوم درمان کند . قبلاً گرفتگی پا را فقط به کمبود کلسیم نسبت میدادند ولی تحقیقات جدید کمبود منیزیم را نیز مؤثر می دانند . معمولاً با مصرف تقویتهای دوران بارداری مقدار مورد نیازتان تأمین می شود .سعی کنید شصت پاهایتان را به طرف جلو خیلی نکشید ( به حالت اشاره ) و قبل از خوابیدن مدتی پاهایتان را صاف و کشیده قرار دهید . در صورتی که انقباض در عضلات پاهایتان رخ داد با ماساژ دادن و یا گشیدن حوله گرم بر روی آن از شدت انقباض بکاهید . ایستادن بر روی یک سطح سرد هم گاهی مؤثر واقع می شود البته درد مدام ساق پا ، مخصوصاً اگر همراه با واریس باشد مسألۀجدی است و حتی می تواند خطرناک باشد . در صورت بروز چنین حالتی به هیچ وجه نباید آنرا ماساژ دهید چرا که می تواند باعث عبور لخته خون گردد . حتماً چنین وضعیتی را به ماما یا پزشکتان گزارش دهید .برخی خانمهای باردار از گرفتگی گوشها و احتقان و پر خونی بینی و حتی خون دماغ شدن مکرر شکایت دارند باید بدانید که این مسأله هم طبیعی است ( البته بیشتر در زمستان رخ می دهد ) در صورتی که این مشکل برای شما بروز کرد مطوئن باشید آب وو مایعات کافی دریافت می کنید . سعی کنید هوای خانه را مرطوب نگه دارید ( از بخور استفاده کنید ) ، می توانید داخل بینی تان را با کمی وازلین چرب کنید و میوه های غنی از ویتامین C مصرف کنید مصرف لبنیات در این مواقع شرایط را بدتر می کند .
بنابراین مصرف آنها را محدود کنید و کلسیم مورد نیازتان را از سایر منابع تأمین نمایید مانند بادام ، کنجد و روغن آن ، فندق و … می توانید حوله ای را با آب گرم مرطوب کنید و روی بینی ، گونه و پیشانی خود قرار دهید . با این که این درد امری طبیعی است ، با این حال آنرا به ماما یا پزشکتان اطلاع دهید .تعدادی از خانم های حامله ( مخصوصاً شکم اوّلها ) از درد زیر دل و ناحیۀ تناسلی شکایت دارند . این درد به علت کشیدگی رباطهایی است که رحم را نگه می دارند و همچنین آماده شدن استخوانهای تناسلی یا شرمگاهی برای زایمان . اما با این حال در صورت بروز چنین دردهایی حتماً به ماما یا پزشکتان مراجعه نمایید ، چرا که ممکن است علامت مسائل خطرناکی مانند حاملگی خارج رحمی ، انقباضات زایمانی ، آپاندیسیت ، کیستهای تخمدانی ، التهاب لگنی و … باشد .
تغییرات مربوط به جنین
ماه چهارم : آغاز رویش مو
رشد قفسه سینه در این ماه چشمگیر است و سر جنین نسبت به بالا تنه کوچک و بی قواره بنظر می رسد . پوست جنین بعلت نازکی بیش از حد ، تمام مویرگها را به نمایش میگذارد ، جریان خون با شدت در بدن جنین در حرکت است . روی پوست را پوششی از پرزهای نازک فرا میگیرد . غدد چربی و عرق شروع بکار می کنند . طپش قلب جنین شدید است و دو برابر طپش قلب مادر می باشد . کبد همراه با سایر قسمت های گوارشی کار خود را آغاز می کند و اولین موها روی جمجمه پدیدار می شوند .طول جنین 5/16 سانتیمتر و وزن آن 144 گرم است . در اواخر این ماه گاهی مادر احساس تپش ضعیفی مینماید ولی معمولاً این تپش تا ماه پنجم محسوس نیست .
ماه پنجم : حرکت احساس می شود
ماه پنجم برای مادر خاطره مخصوصی به همراه دارد . در این ماهاست که او زندگی جنین را در بطن خود حس می کند . حرکت طفل گاهی در ابتدای ماه پنجم حاملگی و گاهی در اواسط آن انجام می گیرد . در ابتدا تکان ها بسیار نرم و محتاطانه می باشند ولی پس از مدتی بصورت تکان دادن دست و یا پا کاملاً محسوس می شوند .در این ماه ، پوست طفل همچنان چروکیده است زیرا هنوز از وجود چربی در زیر پوست خبری نمی باشد . موهای زیادتری روی جمجمه به چشم میخورد . ناخن ها در بالای انگشتان پدیدار می شوند . در انتهای بیستمین هفته بارداری ، جنین قادر است صداهای شدید را بشنود . همانطور که میدانید دنیای جنین در دوران بارداری را میتوان به دنیای صدا تشبیه کرد ، در این دوران دائماً جنین صدای طپش قلب مادر ، صدای خود مادر ، صدای پدر و بسیاری از صداهای دیگر را می شنود ، البته شنیدن این صداها بعد از گذشتن از مایع رحمی که جنین در آن شناور است به اصطلاح تصفیه شده و از شدت آن کاسته شده و سپس به سمع جنین می رسد . اهمیت این صداها به حدی است که مثلاً برای آرامش طفل زود رس ، ضبط صدای طپش قلب مادر را پخش می کنند با شناسائی آن آرام می گیرد .همچنین در این ماه رشد شش ها قابل ملاحظه است ولی آنقدر کارآیی ندارد در صورت تولد طفل را زنده نگاهدارد .اندازه جنین حالا 25 سانتیمتر است ، یعنی صد برابر اندازۀ او در چهار ماهگی . مهمترین دوران رشد قد کودک در ماه پنجم حاملگی پایان می پذیرد . از این ماه قد او تا هنگام تولد فقط دو برابر خواهد شد . ولی برعکس وزن او که 500 گرم می باشد تا هنگام تولد 3 کیلو و 300 گرم بطور متوسط بالغ می شود .
ماه ششم : ماه عضلات
در این ماه بیشترین تلاش طفل روی عضلاتش انجام میگیرد و بهمین جهت حرکت های بیشتری نیز در بطن مادر خواهد داشت .رشد مغز در این ماه قابل توجه است . خطوط چهره ظرافت بیشتری می یابند ، ابروها کاملاً مشخص می شوند ، بینی به خود شکل می گیرد ، گوشها بزرگتر میشوند و گردن با سر تمایز بیشتری می یابد . طفل می خوابد و بیدار می شود . قد جنین 31 سانتی متر و وزنش 1 کیلو بالغ می شود . او حالا برای زندگی مجهز است ولی اگر بدنیا بیاید شانس زنده ماندنش کم است .
در این ملاقات ها احتمالاً باید انتظار موارد زیر را داشته باشید :
کنترل صدای قلب جنین ، در حوالی بیستمین هفته ، قلب طفل با دستگاه استتوسکوپ قابل شنیدن می شود . در صورتی که ماما یا پزشک مجهز به دستگاه سونیکید باشد می تواند در 4 ماهگی صدای قلب جنین را بشنود ( در برخی موارد حتی 3 ماهگی ) و البته شما و همسرتان هم می توانید بشنوید و اوّلین صدای قلب او را حتی ضبط کنید .بررسی آزمایش خون و ادرار ، کنترل فشار خون و وزن ( افزایش متوسط وزن در این سه ماهه حدود 6 کیلوگرم است ) . او همچنین قادر است بوسیله اندازه گیری هورمونها از سلامت جنین اطلاع حاصل کند .پزشک در این ماه به معاینه زن باردار می پردازد تا از رشد متناسب رحم مطمئن شود . با لمس شکم پزشک مادر ، پزشک محل سر ، شانه و پشت جنین را معین می کند .
علائم بدن مادر در سه ماهه دوم بارداری
کمر درد
وزن اضافی که در ماه های اخیر اضافه کرده اید به کمرتان فشار وارد کرده و باعث درد و ناراحتی می شود. برای کاهش فشار صاف بنشینید و از صندلی که برای کمر مناسب است استفاده کنید. از بلند کردن و برداشتن هر چیز سنگینی خودداری کنید. از کفش های پاشنه دار نیز خودداری کنید. اگر کمر درد شما واقعا اذیت کننده است، از همسر یا اعضای خانواده خود بخواهید مناطق دردناک را ماساژ دهندیا اینکه از ماساژ های مخصوص بارداری استفاده کنید.
خونریزی لثه
حدود نیمی از زنان باردار لثه های متورم و حساسی دارند. تغییرات هورمونی باعث جریان بیشتر خون در لثه ها و در نهایت حساسیت بیشتر و خونریزی راحت تر می شود. بعد از زایمان لثه ها به حالت اولیه خود باز می گردند. سعی کنید در دوران بارداری از مسواک نرم تر استفاده کرده و آرام تر نخ دندان را به کار ببرید. اما به هیچ وجه از بهداشت دهان و دندان غافل نشوید. تحقیقات نشان می دهند زنان بارداری که بیماری لثه (بیماری دهانی) دارند، بیشتر در معرض زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن کم می شود.
بزرگ شدن پستان
بیشتر ناراحتی های مربوط به سینه که در سه ماه اول بارداری تجربه می کنید کم کم محو شده اما همچنان سینه های شما به منظور آمادگی برای شیردهی به رشد خود ادامه می دهند. در این زمان می توانید با پوشیدن سینه بندهایی با سایز بزرگ تر احساس راحتی بیشتری کنید.
گرفتگی بینی و خونریزی
تغییرات هورمونی باعث می شود غشاهای مخاطی منجر به تورم بینی شده و نتیجه آن، گرفتگی بینی و خروپف شبانه است. این تغییرات همچنین باعث خونریزی بینی نیز می شود.قطره های نمکی و سایر روش های طبیعی برای برطرف کردن گرفتگی بینی در دوران بارداری امن ترند. همچنین می توانید از مرطوب کننده های هوا نیز کمک بگیرید. برای قطع خونریزی بینی سرتان را بالا بگیرید (به سمت عقب نکشید) و چند دقیقه سوراخ بینی را فشار دهید تا خونریزی قطع شود.
ترشحات بارداری
مشاهده ترشح شیری رنگ و کم به نام لوزوره در اوایل بارداری طبیعی است. در این دوران می توانید برای راحتی بیشتر از پدهای یکبار مصرف استفاده کنید اما تامپون را فراموش کنید چرا که می تواند میکروب ها را به واژن منتقل کند. اگر ترشحات بارداری بد بو، سبز یا زرد رنگ، خونی یا زیاد بود حتما به دکتر مراجعه کنید.
تکرر ادرار بارداری
رحم در سه ماهه دوم بارداری از حفره لگن خارج شده و مشکل تکرر ادرار شما بر طرف خواهد شد. اما خیلی طول نخواهد کشید و در سه ماهه آخر بارداری این تکرر ادرار دوباره باز خواهد گشت.
رشد مو در بارداری
هورمون های بارداری باعث افزایش رشد مو می شوند البته نه جاهایی که دلتان می خواهد! موی سر در دوران بارداری ضخیم تر می شود. حتی ممکن است رویش مو را در نقاطی که قبلا مو نبوده است مانند صورت، دست ها و کمر نیز مشاهده کنید. بهترین و امن ترین راه برای از بین بردن موهای زائد در دوران بارداری استفاده از ژیلت است. دکتر ها هرگز لیزر موهای زائد را در دوران بارداری توصیه نمی کنند چرا که ممکن است روی جنین تاثیر داشته باشد.
سردرد
سردرد یکی از رایج ترین و ناراحت کننده ترین علائم بارداری در سه ماهه دوم است. سعی کنید به میزان کافی استراحت کنید و تکنیک های ریلکسیشن مانند نفس عمیق کشیدن را تمرین کنید. به خاطر داشته باشید که در دوران بارداری نباید آسپیرین و ایبوپروفن مصرف کنید.
معده درد و یبوست
معده درد و یبوست در دوران بارداری به دلیل ترشح زیاد هورمون پروژسترون است. این هورمون باعث شل شدن ماهیچه ها از جمله ماهیچه یپایین مری (طور طبیعی غذا و اسید را در معده نگه داشته و غذاهای هضم شده را به روده می فرستد) می شود. برای رهایی از معده درد سعی کنید وعده های غذایی کوچک و متعددی در طول روز داشته باشید و از غذاهای چرب، تند و اسیدی مانند مرکبات خودداری کنید. برای درمان یبوست در بارداری فیبر و مایعات بیشتری مصرف کنید. فعالیت فیزیکی نیز بسیار موثر است.
هموروئید
هموروئید در واقع رگ های واریسی (رگ های آبی یا بنفش ورم کرده) اطراف ناحیه سوراخ مقعد است. این رگ ها ممکن است در دوران بارداری بزرگ تر شوند چرا که جریان خون در آن ها بیشتر شده و فشار بیشتری را از ناحیه رحم در حال رشد متحمل می شوند. این رگ های واریسی ممکن است خارش دار یا ناراحت کننده باشند. برای درمان هموروئید در بارداری نشستن در وان آب گرم را امتحان کنید.
افزایش وزن
حالت تهوع صبحگاهی با پایان سه ماه اول بارداری کاهش می یابد. پس از آن اشتهای شما زیاد شده و شروع به افزایش وزن خواهید کرد. اما حتما توجه کنید که در خوردن زیاده روی نکنید. در سه ماهه دوم بارداری تقریبا 300 تا 500 کالری بیشتر در روز نیاز دارید و باید در حدود 1 تا 1.2 پوند وزن در هفته اضافه کنید.
اندازه شکم و مراقبت ها ، تغییرات بدن مادر در سه ماهه دوم بارداری
علائم سه ماهه دوم بارداری که خطرناک اند
هر کدام از این علائم بارداری می توانند خطرناک و هشدار دهنده باشند. در صورت مشاهده هر کدام از این علائم فورا با دکتر خود تماس بگیرید:
درد یا گرفتگی شدید شکم
خون ریزی
سرگیجه شدید
افزایش وزن (بیش از 6.5 پوند در ماه) یا افزایش وزن به مقدار خیلی کم (کم تر از 10 پوند تا هفته بیستم بارداری)